Een belangrijke bron voor dit project is het superdikke boek van ons pa: Bedevaartplaatsen in Nederland, deel Noord-Brabant. Op één van de begindagen van mijn pelgrimage heb ik gewoon dit boek gepakt, gekeken naar de datum van die dag, gezocht welke heilige op die dag vereerd werd en naar de plek in kwestie vertrokken. Zo kwam ik op 20 juli in Steenbergen terecht, waar St Ontcommer op die dag vereerd werd.
Ik weet nog dat ik in de auto onderweg naar Steenbergen me afvroeg wat ik kon verwachten, of het misschien wel heel erg druk was op zo'n naamdag (net zoals een paar jaar eerder toen ik met Karin naar het St Anna kapelletje in Molenschot ging op 26 juli, wat toen bomvol zat met vrouwen die, netzoals ik, bij Sint Anneke kwamen bidden om een manneke).
InSteenbergen aangekomen passeerde ik de St Ontcommerstraat en vond nog een parkeerplekje bij de kerk. De kerk was open en ik werd gastvrij onthaald door een man en een vrouw. Ik was de enige. En ik keek rond en zag geen enkel beeld.
Protestante Waterstaatkerk
Toen ik vroeg naar de heilige Ontcommer, of daar misschien een beeld van was, keek de man mij doordringend aan. Dit is een protestante kerk. Misschien moet u bij de katholieke kerk zijn, hier een eindje terug in het dorp. Ik kreeg nog wel een rondleiding en hij vertelde dat dit de Waterstaat kerk was (beheerd door de ingenieurs van Willem de I van de toenmalige Rijkswaterstaat). Nadat de watergeuzen Steenbergen hadden geplunderd (1572) kwam Prins Maurits die van de katholieken de kerk ontnam en 'm aan de protestanten gaf.
Da' s waar ook, Protestante kerken hebben geen beelden. En al helemaal geen Maria. Wat weet ik toch weinig van het Protestante geloof, en alle verschillen daarin (Gereformeerden, Hervormden). Ik ken hun kerken en hun gebruiken niet. Het enige wat ik me herinner is dat een jongetje uit de 1ste klas lagere school - Betrand - als enige uit de klas niet z'n Heilige Communiefeest mocht doen omdat hij Protestant was. En dat de Protestantse kerken die ik in Amsterdam wel eens bezocht heb, sober zijn en er veel aandacht wordt besteed aan de uitleg van de bijbel en aan het zingen van psalmen.
Katholieke overdadigheid maar geen Ontcommer
De Katholieke kerk was ook open. Ook hier werd ik verwelkomd door een man en vrouw (proefde ik hier iets van: wat zij doen, doen wij ook?). En ik werd overweldigd door alle overdadige beelden, vaandels, versieringen, symbolen, schilderijen, snuisterijen en prullaria. Ineens zag ik het voordeel van een sobere kerkinrichting. Het leidt in ieder geval niet af van waarom je op die plek bent.
En ook hier was ik de enige bezoeker. Geen drukte dus op de naamdag van de heilige St. Ontcommer. St. Ontcommer.....? Nee daar had men nog nooit van gehoord. Die had niks met deze kerk te maken, dat wist men zeker. Dit was de heilige Gummarus kerk.
Wel de heilige Gummarus, om breuken te herstellen
Gummarus is ook een interessante heilige ( hij herstelt breuken, niet alleen heeft hij een afgebroken boom weer hersteld, maar ook echtbreuken, omdat hij getrouwd was met een kwaai wijf) maar m'n eigenlijke doel was St. Ontcommer. Zij is mogelijk nog interssanter. Ze wordt aangeroepen bij kommer en kwel. Haar legende is dat ze moest trouwen met een heiden, dit niet wilde en tot God bad om haar zo lelijk mogelijk te maken en dit geschiedde: ze kreeg een baard.
Toen ik in het geschiedenisboekje over de kerk las dat de Gummarus verering was voort gekomen uit de St. Ontcommer verering , en de gastheer en -vrouw ook attent maakte op de St. Ontcommer straat die vlakbij was, wilde men toch wel geloven dat de plek ooit iets met St. Ontcommer te maken had gehad. Maar ik moest vooral ook het reliek van de heilige Gummarus gaan bekijken.
St. Ontcommer wordt vervolgd.
Aan het eind van mijn bezoek kwam er een man binnen die direct naar mij werd doorverwezen. De deskundige!. Hij kende inderdaad de legende van St. Ontcommer, ofwel de baardheilige. En hij zou thuis er eens verder naar op zoek gaan. Of ie m'n emailadres mocht, als ie iets vond, dan zou hij het me mailen. Geweldig natuurlijk.
En terloops werd ook nog opgemerkt - toen ik vertelde dat ik eerst in de Protestante kerk terecht was gekomen - "Ja, ze hebben die van ons afgepakt". En het verdiet en de woede hierover waren nog duidelijk hoorbaar in dat zinnetje. Wat heeft dat voor een impact gehad, die reformatie, realiseerde ik me toen. De breuk tussen de geloven. Misschien toch nog eens me verdiepen in de heilige Gummarus om breuken te helen
Geen opmerkingen:
Een reactie posten